De begraafplaats in Oud-Zuilen is bijzonder:

• oudste nog actieve begraafplaats buiten de bebouwde kom
• van kerkbezit tot stichting
• familiegraf van de familie Van Tuyll van Serooskerken
• graf van de oogheelkundige professor Donders
• graven van Oud-Zuilense families
• monumentaal toegangshek en baarhuis

Oudste buitenbegraafplaats

Een graf in de kerk, of vlak ernaast: tot het eind van de achttiende eeuw was dat normaal. Niet altijd even hygiënisch – en vaak kon je dat ruiken ook.
Vandaar dat vooruitstrevende mensen in de achttiende eeuw pleitten voor begraafplaatsen buiten de bebouwde kom.
Willem René van Tuyll van Serooskerken was één van hen. Deze heer van Zuilen en Westbroek (de broer van Belle van Zuylen) en zijn vrouw verzochten de Gedeputeerde Staten van Utrecht om een ‘buitenbegraafplaats’ in te richten.
Er was weerstand, uiteraard. Daarom kreeg de predikant van Zuilen opdracht om in zijn preek te wijzen op het nut van zo’n begraafplaats buiten de bebouwde kom.
Op 18 maart 1782 kon de nieuwe begraafplaats in gebruik genomen worden. Alleen Scheveningen (1777) en Zwolle (1779) waren eerder, maar die begraafplaatsen zijn tegenwoordig niet meer actief in gebruik. Dat maakt Oud-Zuilen de plaats met de oudste actieve begraafplaats buiten de bebouwde kom in Nederland.

Van kerkbezit tot stichting

De begraafplaats is altijd eigendom geweest van de kerk. Eerst van de Hervormde Gemeente in Oud-Zuilen, later van haar opvolger de Hervormde Gemeente Utrecht, thans Protestantse Gemeente Utrecht. Sinds 1997 is de Stichting Begraafplaats Oud-Zuilen de beheerder.
De stichting redde de begraafplaats van sluiting wegens hoge onderhoudskosten. Dit werd mogelijk gemaakt door sponsorgelden,  subsidies en inzet van vele vrijwilligers. De ingang kon gerestaureerd worden.
De stichting legde drainage aan, vernieuwde de beplanting en zorgde voor waterleiding en een toilet op de begraafplaats. Er kwamen 46 urnenkelders. Midden op de begraafplaats werd het leilindenplein aangelegd, met twee banken als centraal trefpunt.

Familiegraf Van Tuyll van Serooskerken

Op het oudste gedeelte van de begraafplaats vindt u de familiegraven van de familie Van Tuyll van Serooskerken, heren van Zuilen. De graftombe is een rijksmonument.

Graf van professor Donders

De negentiende-eeuwse professor doctor F.C. Donders was baanbrekend in de oogheelkunde. Hij woonde en werkte in Utrecht, maar in zijn testament bepaalde hij dat hij begraven wilde worden in Oud-Zuilen.
Zijn graf ligt hier nog altijd. Het is met klimop overdekt, zoals professor Donders wilde.

Graven van Oud-Zuilense families

Wie langs de grafstenen wandelt, ziet een aantal namen regelmatig terug. De begraafplaats Oud-Zuilen vertelt het verhaal van de families Blaauwendraad, Delfgou, Schieveen, Koning, Plomp en andere bekende Zuilense families.

Toegangshek en baarhuis

U komt de begraafplaats binnen door het hek tussen twee pilasters met historische afdekplaten. Sinds 1988 is deze ingangspartij een rijksmonument.
Op de bakstenen hekpalen staan hardstenen vazen. Ze dragen afbeeldingen van zandlopers en doodskoppen: het leven is vergankelijk! De tekst op de kapitelen van de hekpalen doet daar nog een schepje bovenop. ‘Wij leven om te sterven’, staat daar geschreven. De plaat in de linker hekpaal herinnert aan het leggen van de eerste steen, in 1781. Op de rechter staan de namen van de toenmalige schepenen van Zuilen. Het stenen gebouwtje links van het hek is het vroegere baarhuis. Gestorvenen werden daarin opgebaard tot de begrafenis.

De bijzondere begraafplaats van Oud-Zuilen
Onderstaand vindt u een artikel geschreven door mevrouw Tineke Barneveld voor de Historische kring Maarssen.